Μια πολύ ενδιαφέρουσα απόφαση εξέδωσε η ΔΕΔ Θεσσαλονίκης για ένα θέμα που δεν είναι ευρύτερα γνωστό στους φορολογούμενους και αφορά την επιβολή φόρου κληρονομίας επί του τιμήματος από την πώληση ακινήτων που έλαβε χώρα από τoν ίδιο τον θανόντα -κληρονομούμενο κατά την πενταετία πριν το θάνατο του. Συγκεκριμένα , με την 2772/2021 απόφαση της , η ΔΕΔ αποφάνθηκε επί ενδικοφανούς προσφυγής εκ διαθήκης κληρονόμου , όταν με την οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού φόρου κληρονομιάς επιβλήθηκε σε βάρος του κύριος φόρος ποσού 81.896,48 € καθώς , σύμφωνα με την έκθεση ελέγχου φορολογίας κληρονομιών της Δ.Ο.Υ , συμπεριελήφθησαν στην κληρονομική μερίδα του κληρονόμου βάσει του άρθρου 3 παρ. 3 του Ν. 2961/2001,τα τιμήματα εκποίησης συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων στις οποίες προέβη η κληρονομούμενη κατά την προηγούμενη του θανάτου πενταετία .
Ειδικότερα με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 3 του Ν. 2961/2001 ορίζεται ότι:
«1. Στο φόρο υποβάλλεται: ……………………………………… ……… 3. Οι τίτλοι και οι αξίες, τα εισοδήματα των οποίων εισέπραξε ο αποβιώσας ή με τους οποίους πραγματοποίησε οποιεσδήποτε συναλλακτικές πράξεις μέσα στο προηγούμενο του θανάτου του έτος, καθώς επίσης και το τίμημα από εκποίηση περιουσιακού στοιχείου που πραγματοποίησε η κληρονομούμενη μέσα στην προηγούμενη του θανάτου του τριετία, προκειμένου για κινητό, και μέσα στην προηγούμενη πενταετία, προκειμένου για ακίνητο, θεωρούνται ότι ανήκουν στην κληρονομιά. Επιτρέπεται η απόδειξη για το αντίθετο με κάθε νόμιμο μέσο.
Ως τίμημα από την εκποίηση του ακινήτου λαμβάνεται η αντικειμενική αξία αυτού ή, αν πρόκειται για ακίνητο που βρίσκεται σε περιοχή όπου δεν εφαρμόζεται το αντικειμενικό σύστημα, η αξία αυτού όπως προσδιορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 9, εφόσον οι αξίες αυτές είναι μεγαλύτερες του τιμήματος που αναγράφεται στο συμβολαιογραφικό έγγραφο.…………».
Περαιτέρω με την ΠΟΛ. 1122/5-11-2004 κοινοποιήθηκε η 120/03 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους η οποία έγινε δεκτή από τον Υφυπουργό Οικονομίας και Οικονομικών και με την οποία διευκρινίσθηκαν τα ακόλουθα:
«….. Κατά την αντιμετώπιση των πιο πάνω εφαρμόζονται οι οικείες διατάξεις του Ν. 2961/01 για τη φορολογία κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών μεταξύ των οποίων και: άρθρο 3 παρ. 3 : Θεωρείται ότι ανήκει στην κληρονομιά το τίμημα από την εκποίηση ακινήτου που πραγματοποίησε. η κληρονομούμενη μέσα στην προηγούμενη του θανάτου του πενταετία. Επιτρέπεται η απόδειξη για το αντίθετο με κάθε νόμιμο μέσο. Ως τίμημα από την εκποίηση λαμβάνεται η αντικειμενική αξία αυτού (ή η αγοραία αξία, όπου δεν ισχύει το αντικειμενικό σύστημα), εφόσον είναι μεγαλύτερη από το τίμημα που αναγράφεται στο μεταβιβαστικό συμβόλαιο.………………………………
Σύμφωνα με την παραπάνω απόφαση της ΔΕΔ για τον υπολογισμό της τριετίας ή πενταετίας, όπως και από τη δικαστηριακή νομολογία γίνεται δεκτό, λαμβάνεται η αντίστοιχη ημερομηνία με εκείνη του θανάτου του κληρονομουμένου προ τριών (3) ετών προκειμένου περί κινητών, ή πέντε (5) ετών προκειμένου περί ακινήτων, κατά τα οριζόμενα στα άρθρα 241 εδάφιο α΄ και 243 εδάφιο γ΄ ΑΚ. Στις προαναφερθείσες περιπτώσεις η φορολογική Αρχή έχει το βάρος να αποδείξει μόνο, προκειμένου περί κινητών την πραγματοποίηση της εκποίησης, την ημερομηνία (εντός της τριετίας) και το τίμημα αυτής, προκειμένου δε περί ακινήτων το συμβολαιογραφικό έγγραφο με το οποίο πραγματοποιήθηκε η εκποίηση (εντός της πενταετίας), την ημερομηνία και το αναγραφόμενο στο σχετικό έγγραφο τίμημα και την αντικειμενική αξία. Από την πλευρά του ο υπόχρεος κληρονόμος, δοθέντος ότι το τεκμήριο είναι μαχητό, μπορεί να αποδείξει, με κάθε νόμιμο μέσο, ότι το τίμημα από την κατά τα προεκτεθέντα εκποίηση δεν υπήρχε στην κληρονομιά κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου, π.χ. διότι αναλώθηκε από τον κληρονομούμενο εν ζωή για την εξόφληση συγκεκριμένων οικονομικών υποχρεώσεών του (π.χ. δανείου ή αγοράς περιουσιακού στοιχείου), ή για την κάλυψη δαπανών διαβίωσής του, ή ιατροφαρμακευτικής του περίθαλψης, ή για πληρωμή φόρων κ.τ.λ. { Η φορολογία κληρονομιών δωρεών & γονικών παροχών, 5η έκδοση, Τόμος Α΄ σελ. 93-95, Ιωάννης Φωτόπουλος}.
Στην κρινομένη περίπτωση ο προσφεύγων κληρονόμος , επιδιώκοντας να ανατρέψει το μαχητό ως άνω τεκμήριο , ισχυρίστηκε ότι λόγω των προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζε η κληρονομούμενη και του προχωρημένου της ηλικίας της μέρος του τιμήματος από την πώληση των ανωτέρω αναφερόμενων ακινήτων αναλώθηκε και κατά το χρόνο επαγωγής της κληρονομιάς δεν αποτελούσε τμήμα της, ωστόσο δεν προσκόμισε κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει τον ισχυρισμό του, όπως ενδεικτικά θα αποτελούσαν αποδείξεις δαπανών αποκλειστικών νοσοκόμων, φαρμακευτικής αγωγής κ.α. πολλώ δε μάλλον που η κληρονομούμενη, όπως αναφέρεται διεξοδικά στην υπό κρίση έκθεση ελέγχου, διέθετε εισόδημα που μπορούσε να καλύψει τις βιοτικές της ανάγκες
Κατά συνέπεια ο ισχυρισμός του προσφεύγοντος ότι το εισπραχθέν τίμημα από την πώληση των δύο ακινήτων αναλώθηκε εν μέρει απορρίφθηκε ως αναπόδεικτος.
M.Πρωτοπαπαδάκη-Δικηγόρος-Διαμεσολαβήτρια
