Το τελευταίο διάστημα έχουν πυκνώσει τα περιστατικά όπου η Δ.Ο.Υ προβαίνει σε κατάσχεση εις χείρας τρίτων προκειμένου να ικανοποιήσει τις αξιώσεις από ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις οφειλετών . Μέχρι πρόσφατα η πιο συνηθισμένη και διαδεδομένη πρακτική ήταν αυτή με την κατάσχεση των  μισθωμάτων  στα χέρια των ενοικιαστών (ως τρίτων). Πλέον όμως  καταγράφονται αρκετά περιστατικά όπου η Δ.Ο.Υ. ζητά από τους φορολογούμενους –οφειλέτες της  που τυγχάνουν επιτηδευματίες , να  της προσκομίσουν καταλόγους με τους δικούς τους πελάτες –οφειλέτες  . Εφ’ όσον οι φορολογούμενοι συνταχθούν με το συγκεκριμένο αίτημα, ανοίγει ο δρόμος για την κατάσχεση από τη Δ.Ο.Υ στα χέρια των πελατών των οφειλετών (ως τρίτων) , των  εμπορικών απαιτήσεων  δηλαδή των  ποσών που αυτοί οφείλουν λόγω της εμπορικής τους συνεργασίας προς  τον φορολογούμενο –οφειλέτη της Δ.Ο.Υ.

Σε κάθε περίπτωση που η Δ.Ο.Υ κοινοποιεί έγγραφο κατασχέσεως εις χείρας τρίτου , ο τρίτος θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και να προβεί στην προβλεπόμενου από το νόμο δήλωση ,προκειμένου να αποφύγει σοβαρές δικές του εμπλοκές.

Παρατίθενται κατωτέρω οι ισχύουσες διατάξεις του

 ΝΔ 356/1974 (Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων )που αναλύουν πλήρως τη σχετικά διαδικασία ,από τις οποίες ιδιαίτερη  έμφαση  θα πρέπει να δοθεί στο  άρθρο 30 σχετικά με τις συνέπειες της κατασχέσεως  και  στο άρθρο 38 που αφορά  τις συνέπειες της παράλειψης υποβολής της δήλωσης του τρίτου .

Γ` ΚΑΤΑΣΧΕΣΙΣ ΚΙΝΗΤΩΝ

ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΙΤΟΥ

Κατάσχεσις εις χείρας τρίτων

   άρθρον 30

  1. Η κατάσχεσις εις χείρας τρίτων των εις χείρας αυτών ευρισκομένων χρημάτων, καρπών και άλλων κινητών πραγμάτων του οφειλέτου του Δημοσίου ή των οφειλομένων εν γένει προς αυτό, ενεργείται υπό του Διευθυντού του Δημοσίου Ταμείου διά κατασχετηρίου εγγράφου μη κοινοποιουμένου εις τον οφειλέτην, περιέχοντος δε : α) το όνομα, επώνυμον, όνομα πατρός του οφειλέτου, β) το ονοματεπώνυμον του τρίτου εις χείρας του οποίου επιβάλλεται η κατάσχεσις, γ) πίνακα χρεών του οφειλέτου και δ) χρονολογίαν και υπογραφή του Διευθυντού του Δημοσίου Ταμείου.

  2. Διά του κατασχετηρίου εγγράφου προσκαλείται ο τρίτος όπως τα μεν υπ` αυτού εις τον οφειλέτην του Δημοσίου οφειλόμενα χρήματα, καταθέση εντός οκτώ ημερών εις το Δημόσιον Ταμείον, τα δε παρ` αυτώ ευρισκόμενα κινητά πράγματα παραδώση εις τον εν τω κατασχετηρίω οριζόμενον συμβολαιογράφον ή φύλακα, εφαρμοζομένων περαιτέρω των εν άρθροις 14 -19 και επόμενα του παρόντος Ν. Διατάγματος οριζόμενα.

  Εάν τα πράγματα ταύτα συνίστανται εις ξένα νομίσματα ή χρεώγραφα παραδίδονται εις το Ταμείον Παρακαταθηκών και Δανείων, επί εκδόσει γραμματίου παρακαταθήκης υπέρ του Δημοσίου εξοφλουμένου εντολή του Διευθυντού του Δημοσίου Ταμείου όστις εν συνεχεία τρέπει τα ξένα νομίσματα εις εγχώριον νόμισμα ή εκποιεί τα χρεώγραφα κατά τας εκάστοτε ισχυούσας διατάξεις. Εν περιπτώσει μη συμμορφώσεως ο εις χείρας ούτινος η κατάσχεσις προς τούτο και διά προσωπικής κρατήσεως ανεξαρτήτως εάν είχε τοιούτον κατ` αυτού δικαίωμα ο πιστωτής του οφειλέτης του Δημοσίου.

  3. Από της ημέρας κοινοποιήσεως του κατασχετηρίου εις τον τρίτον δεν δύναται ούτος να αποδώση προς τον οφειλέτην του Δημοσίου τα κατασεθέντα χρήματα ή πράγματα ουδέ δύναται να συμψηφίση προς ανταπαιτήσεις του μεταγενεστέρας της κατασχέσεως, της κατασχέσεως επιφερούσης τα αποτελέσματα αυτοδικαίως χωρούσης αναγκαστικά εκχωρήσεως.

  4. H κατάσχεση μπορεί να περιοριστεί σε μικρότερο ποσό ή ποσοστό,  μετά από  αιτιολογημένη απόφαση εκείνου που την επέβαλε

  5. Εάν η αξία των κατασχεθέντων κινητών πραγμάτων δεν υπερβαίνη το ποσόν των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ, πάσα άλλη μεταγενεστέρα  κατάσχεσις, πλην των υπό του Δημοσίου και δια τα προς αυτό οφειλόμενα ποσά επιβαλλομένων, είναι αυτοδικαίως άκυρος».

  6. Η κατάσχεσις απαιτήσεων εκ τίτλων εις διαταγήν ενεργείται κατά τας διατάξεις των άρθρων 983 παρ. 3 και 954 παρ. 1 του Κώδικος Πολιτικής Δικονομίας.

Αρθρον 32 Δήλωσις τρίτου

  1. Εάν ο τρίτος ουδέν οφείλει ή δεν οφείλει όλα τα αναφερόμενα εις το κατασχετήριον έγγραφον του Δημοσίου Ταμείου χρήματα ως και άλλα πράγματα ή δεν υποχρεούται εις την άμεσον απόδοσιν αυτών, ένεκα των υφισταμένων μεταξύ αυτού και του οφειλέτου συμφωνιών ή εξ άλλου νομίμου λόγου, ο τρίτος οφείλει να δηλώση τούτο εντός οκτώ ημερών από της επιδόσεως του κατασχετηρίου. Η προθεσμία δεν παρεκτείνεται λόγω αποστάσεως.

 Η δήλωσις γίνεται εγγράφως δι` αναφοράς επιδιδομένης διά του δικαστικού κλητήρος εις τον εκδόντα το κατασχετήριον έγγραφον Διευθυντήν του Δημοσίου Ταμείου ή προφορικώς ενώπιον του Ειρηνοδίκου της κατοικίας του ή διαμονής του, όστις συντάσσει έκθεσιν εφ` απλού χάρτου ην αποστέλλει εις τον Διευθυντήν του Δημοσίου Ταμείου εντός 24 ωρών.

  2. Η γενομένη επί τη κατασχέση του Δημοσίου δήλωσις εκ μέρους  μισθωτών ή υπομισθωτών, περί προκαταβολικής εξοφλήσεως ή εκχωρήσεως μισθωμάτων, ισχύει διά το Δημόσιον μόνον εφ` όσον ούτοι είχον προβή εις δήλωσιν προς την Εφορίαν προ της επιβολής της κατασχέσεως και προσκομίζουν σχετικήν, περί τούτου,βεβαίωσιν.

Άρθρο 33 Συνέπειες μη υποβολής δήλωσης

 Εάν ο τρίτος δεν προβεί σε δήλωση ή προβεί εκπρόθεσμα ή χωρίς την τήρηση του  τύπου που προβλέπεται από το άρθρο 32 του παρόντος, λογίζεται οφειλέτης του Δημοσίου για το σύνολο της απαίτησης, για την οποία επιβλήθηκε η κατάσχεση, εκτός αν αυτός αποδείξει ότι δεν οφείλει στον καθ`ου ή ότι η οφειλή του είναι μικρότερη από την απαίτηση του Δημοσίου, οπότε απαλλάσσεται ή ευθύνεται μέχρι του ύψους της οφειλής του, κατά περίπτωση.»

Αρθρον 34   Ανακοπή κατά δηλώσεως τρίτου

  Ανακοπήν κατά της δηλώσεως ασκεί ο Διευθυντής του Δημοσίου Ταμείου,εντός μηνός από της κοινοποιήσεως της δηλώσεως ή από της περιελεύσεως αυτώ της εκθέσεως της ενώπιον του Ειρηνοδίκου γενομένης δηλώσεως. Η Ανακοπή εισάγεται και εκδικάζεται κατά τα εν άρθρω 986 του Κώδικος Πολιτικής Δικονομίας οριζόμενα.

 Αρθρον 38 Συνέπειαι κατασχέσεως

  1. Από της ημέρας της κατά τα άρθρα 36 και 37 του παρόντος Ν. Δ/τος επιδόσεως εις τον οφειλέτην αντιγράφου της εκθέσεως κατασχέσεως στερείται ούτος ούτος του δικαιώματος της ελευθέρας διαθέσεως του κατασχεθέντος πράγματος, πάσα δε από της ημέρας ταύτης επιχειρηθείσα απαλλοτρίωσις ή ενεργηθείσα μεταγραφή ή εγγραφή δι` οιονδήποτε επιβάρυνσιν είναι αυτοδικαίως άκυρος, έναντι του Δημοσίου.

  2. Μετά την κατά το άρθρον 39 του παρόντος Ν. Διατάγματος εγγραφήν της κατασχέσεως του Δημοσίου εις το οικείον βιβλίον, η εγγραφή δι`οιονδήποτε επιβάρυνσιν είναι αυτοδικαίως άκυρος μόνον υπέρ του Δημοσίου και ουχί υπέρ των τρίτων .

  3. Αι διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 13 του παρόντος Ν. Διατάγματος ισχύουν και επί κατασχέσεως ακινήτου.

Από τις ως άνω διατάξεις επισημαίνουμε  τα εξής σημαντικά:

Εφ’ όσον ο τρίτος δεν προβεί σε αρνητική δήλωση του άρθρου 32 αλλά αντίθετα δηλώσει την ύπαρξη οφειλής του προς τον φορολογούμενο-οφειλέτη(καθ’ ου η εκτέλεση) όπως υποχρεούται   τότε

-με την κοινοποίηση του κατασχετήριου εγγράφου επέρχεται αυτοδικαίως  αναγκαστική εκχώρηση της απαίτησης που κατασχέθηκε , δηλαδή χωρίς να απαιτείται η συναίνεση του τρίτου, ο οποίος με τον τρόπο-ενώ μέχρι τότε ήταν απλώς οφειλέτης μιας εμπορικής απαίτησης προς έναν προμηθευτή του – καθίσταται εφ’ εξής οφειλέτης Δημοσίου με ό,τι αυτό συνεπάγεται

-Απαγορεύεται εφ’ εξής στον τρίτο να καταβάλει το οποιοδήποτε ποσό στον προμηθευτή του .

-Με την κατάσχεση εις χείρας του τρίτου ο φορολογούμενος-οφειλέτης(καθ’ ου η εκτέλεση) ΔΕΝ απαλλάσσεται της οφειλής του και εξακολουθεί να ευθύνεται και να διώκεται παράλληλα με τον τρίτο

-Το Δημόσιο μπορεί να λάβει όλα τα καταδιωκτικά μέσα τόσο εναντίον του τρίτου όσο και του αρχικού οφειλέτη-καθ’ ου η κατάσχεση.

-Αν ο τρίτος παραλείψει να προβεί στη δήλωση του άρθρου 32 , νομίμως και εμπροθέσμως , τότε καθίσταται κατ’ αρχήν  οφειλέτης του Δημοσίου όχι μόνο για το ποσό που πράγματι αυτός οφείλει στον προμηθευτή του ,αλλά ΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ την οφειλή του τρίτου στη Δ.Ο.Υ. Αυτό  το  δεδομένο χρήζει ιδιαίτερης προσοχής , ιδίως για περιπτώσεις που η οφειλή του τρίτου αντιστοιχεί σε ένα μικρό ποσό ενώ η οφειλή του καθ’ ου η εκτέλεση ανέρχεται σε  χιλιάδες ευρώ!

Μετά βέβαια από την τροποποίηση του άρθρου 33 ΚΕΔΕ (με το άρθρο 67 του Ν 3842/2010)επιτρέπεται –μέσω ανακοπής- στον τρίτο να αποδείξει ότι δεν υπάρχει στα χέρια του απαίτηση του οφειλέτη του Δημοσίου , και συνεπώς δεν καθίσταται και ο ίδιος οφειλέτης του Δημοσίου( βλ.σχ ΠΠρΠρεβ 47/2012 ΝΟΜΟΣ)  καλό όμως είναι κανείς να ακολουθήσει τις προβλεπόμενες διαδικασίες ώστε  αποφεύγει την εμπλοκή με τις Δ.Ο.Υ.  και τα Δικαστήρια.

Ειδικά για την κατάσχεση μελλουσών απαιτήσεων :

Kατά κρατούσα, σε θεωρία και νομολογία, άποψη, σε κατάσχεση στα χέρια τρίτου υπόκεινται και απαιτήσεις μελλοντικές , υπό την απαραίτητη όμως προϋπόθεση ότι κατά τον χρόνο επιβολής της κατάσχεσης  υφίσταται η βασική  έννομη σχέση ( εντολή , εταιρία, μίσθωση, παρακαταθήκη, χρησιδάνειο και γενικώς οιαδήποτε έστω και μη επώνυμη βασική σχέση)  από την οποία, ως αιτία, απορρέει η μέλλουσα  απαίτηση.

Συμπερασματικά

Σε κάθε περίπτωση , εφ’ όσον κοινοποιηθεί προς οποιονδήποτε έγγραφο της Δ.Ο.Υ . με την οποίο κατάσχονται εις χείρας του οφειλές προς φορολογούμενο της Δ.Ο.Υ. θα πρέπει να ασχοληθεί με το ζήτημα με ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή προκειμένου να αποφύγει δυσάρεστες εμπλοκές.

Μαρούσα Πρωτοπαπαδάκη-Δικηγόρος

Το παρόν αποτελεί ενημερωτικό  και μόνο σημείωμα και σε καμιά περίπτωση δεν συνιστά νομική συμβουλή ή παροχή υπηρεσίας προς οιονδήποτε τρίτο. Συνεπώς ο/η γράφων /γράφουσα ουδεμία ευθύνη φέρει για τυχόν χρήση αυτών από οποιονδήποτε αναγνώστη –τρίτο.